Napisane przez  JMS
16
Mar
2007

Przed Piotrowicami były Drzewce

Słów kilka o początkach najstarszych kółek rolniczych w gminie Nałęczów

   Z uwagą i uznaniem przeczytałem, w czerwcowym numerze z roku ubiegłego "Gazety Nałęczowskiej", artykuł znanej działaczki społecznej w gminie Nałęczów pani Genowefy Wójciak z Piotrowic - Historia kółka rolniczego w Piotrowicach. Uznanie moje budzi przede wszystkim fakt, że są na wsi nałęczowskiej, jak pani Wójciakowa, pasjonaci, którzy spisują dzieje swojej małej ojczyzny; dzieje ludzi i wydarzeń.

Nie mniej jednak zobowiązany jestem, jako historyk - regionalista, wnieść do artykułu pani Wójciakowej pewne sprostowanie. Otóż początki piotrowickiego kółka rolniczego wyglądały w sposób następujący. Z podaniem w sprawie utworzenia kółka rolniczego w Piotrowicach Małych wystąpili do gubernatora lubelskiego, Jewgienija Mienkina, mieszkańcy wsi: Jan Łaszcz (syn Michała) i Grzegorz Pawlucy (syn Adama). Pismo nosi datę 21 grudnia 1906 roku (starego stylu), t.j. 2 stycznia 1907 roku (wg kalendarza gregoriańskiego). W podaniu (napisanym w obowiązującym w Królestwie Polskim urzędowym języku rosyjskim) informowano m.in. gubernatora: Mamy zamiar założyć stowarzyszenie pod nazwą "Piotrowickie Kółko Rolnicze", które będzie działało we wsi Piotrowice i Paulinów, gm. Drzewce... [siedziba gminy Drzewce mieściła się wówczas w osadzie Wąwolnicy - JMS]. Pod pismem figurują podpisy założycieli kółka: Jan Łaszcz, Grzegorz Pawlucy, Szczepan Pawlucy, Wojciech Mańko, Wawrzyniec Komsta, Jan Kisielewski i Piotr Banaszek.
   Są to więc inne nazwiska, niż zapisane we współczesnej, jak mniemam, kronice Koła Gospodyń wiejskich w Piotrowicach. Skąd zatem ta rozbieżność?

   Pismem z 10 marca 1907r. gubernator Mienkin poinformował naczelnika powiatu nowoaleksandryjskiego (puławskiego), iż nie widzi przeszkód, by kółko rolnicze w Piotrowicach rozpoczęło działalność. Należy dodać, że kółko piotrowickie było siódmym z kolei kółkiem rolniczym utworzonym w powiecie puławskim.
   Natomiast wcześniej, jako czwarte w powiecie, powstało Kółko Rolnicze w Drzewcach. Podanie w tej sprawie skierowano do gubernatora lubelskiego 22 listopada (4 grudnia) 1906 roku. Pisano w nim: "Zgodnie z przepisami [...] o stowarzyszeniach i związkach mamy zaszczyt zawiadomić Waszą Miłość, że zamierzamy założyć stowarzyszenie pod nazwą "Zgoda" - Kółko Rolnicze, działalność którego będzie ograniczona do terenów wsi Drzewce..."
   W sprawie powołania kółka w Drzewcach wystąpili do gubernatora jego założyciele: trzej synowie Mateusza Wrzosa - Józef, Franciszek i Piotr Wrzosowie, Michał Dobrowolski (syn Aleksandra), Klemens Pardyka (s.Michała), Stanisław Wójciak (s.Ignacego), Stanisław Lis (s.Andrzeja), Tomasz Głos (s.Szymona), Michał Wrzos (s.Franciszka), Stanisław Bujalski (s.Edwarda), Wacław Gorczyczkiewicz (s.Lucjana), Julian Mazurek (s.Andrzeja), Klemens Mazurek (s.Juliana), Michał Grzegorczyk i Józef Grzegorczyk (s.Wincentego), Andrzej Aftyka (s.Ludwika), Jan Koput (s.Tomasza), Franciszek Paciejewski (s.Wincentego), Franciszek Wójcik (s.Tomasza), Piotr Żeleźniak (s.Ludwika), Piotr Maziarczyk (s.Tomasza), Franciszek Wilkoławski (s.Mateusza), Leon Kijewski (s.Leonarda), Franciszek Małagocki (s.Michała). 10 marca 1907 roku gubernator Mienkin poinformował naczelnika powiatu nowoaleksandryjskiego (puławskiego), iż nie widzi przeciwwskazań do utworzenia i działalności kółka rolniczego w Drzewcach.
   Tak rozpoczynały swoją działalność najstarsze kółka rolnicze w dzisiejszej gminie Nałęczów. Jednak z biegiem czasu - co należy podkreślić - część kółek rolniczych w powiecie puławskim (ówczesnym nowoaleksandryjskim) zaprzestało statutowej działalności, istniały już tylko na papierze. Zaprzestanie działalności kółka rolniczego wiązało się także z zachodzącymi zmianami w obowiązujących przepisach, czy też zmianami w składzie osobowym zarządu kółka. Stąd należało ponownie zwrócić się z podaniem do władz gubernialnych, nie o jego reaktywowanie, lecz o założenie nowego kółka, czego wymagało ówczesne ustawodawstwo rosyjskie.

   W przypadku Piotrowic utworzenie nowego kółka rolniczego (w praktyce jego reaktywowanie) miało miejsce w styczniu 1913 roku. Jego założycielami byli: Jan Łaszcz (s.Michała), Franciszek Szeląg (s.Piotra), Szczepan Pawlucy (s.Adama) i Michał Ścibior (s.Stanisława). Kółko to - jak napisano w podaniu - działać będzie w Piotrowicach Małych i Paulinowie. Siedziba w Piotrowicach M., dom Jana Łaszcza... Zarząd kółka ukonstytuował się w sposób następujący: Jan Łaszcz - przewodniczący, Grzegorz Pawlucy (s.Adama) - sekretarz, Franciszek Szeląg (s.Piotra), Marcin Borzęcki (s.Franciszka), Antoni Kempiński (s.Pawła), Stanisław Duda (s.Józefa), Michał Ścibior (s.Stanisława) - członkowie Zarządu.
   Obok wymienionego wyżej kółka rolniczego, zrzeszonego w Centralnym Towarzystwie Rolniczym, w lutym 1914r. powstało w Piotrowicach drugie kółko rolnicze, tzw. "staszicowskie". Kółko to zrzeszone było w Towarzystwie Kółek Rolniczych im. Stanisława Staszica, związanym z ruchem "zaraniarskim". Kółkiem kierował zarząd w osobach: Ludwik Wójcik, Ignacy Kijewski, Ignacy Koput, Michał Ścibior i Klemens Wójcik.
   Zapewne grono założycieli kółka "staszicowskiego" w Piotrowicach było szersze, lecz nie znalazłem w moim archiwum na ten temat informacji.

Jerzy Michał Sołdek
(0 głosów)