Napisane przez  B
21
Lip
2003

Bank Spółdzielczy - 100 lat historii

23 marca 1903 roku w prywatnym mieszkaniu nałęczowskiego aptekarza Antoniego Ojrzyńskiego odbyło się zebranie założycielskie Nałęczowskiego Towarzystwa Kredytowego, zwanego również Nałęczowskim Towarzystwem Drobnego Kredytu. W zebraniu uczestniczyło niespełna 40 osób - kandydatów na członków i 16 członków założycieli. Wśród nich był obecny S.I. Kucharek- inspektor lubelskiego oddziału Banku Państwa. Na tym posiedzeniu założycielskim ukonstytuował się skład władz Towarzystwa. Prezesem wybrano Władysława Gustawa Malewskiego. Do władz weszli ówcześni notable z Nałęczowa i najbliższych okolic.

   Nałęczowskie Towarzystwo Kredytowe było pierwszym w powiecie i guberni lubelskiej. Powstanie jego miało nie tylko charakter gospodarczo- ekonomiczny. Polska pod zaborem rosyjskim cierpiała ogromne prześladowania, nie istniały tu praktycznie żadne instytucje, w których składzie znajdowaliby się Polacy. Istotnym wydaje się fakt, że Nałęczów tamtych czasów był miastem krzyżujących się idei napływających wraz z kuracjuszami z całej Europy, jak również duża świadomość społeczna i narodowa lokalnego środowiska, co wiąże się z tym, że zamieszkiwali tu ludzie wybitni i nieprzeciętni- działacze polityczni i społeczni dużego formatu. Przewodniczącym Rady Nadzorczej NTK był Stanisław Śliwiński - jeden z najaktywniejszych działaczy Narodowej Demokracji na terenie guberni lubelskiej.

   Kapitał założycielski Towarzystwa wyniósł 4000 rubli, z czego połowa była pożyczką od Banku Państwa w Lublinie, a połowa - wkładem własnym członków założycieli. W statucie znalazł się m.in. zapis ograniczający nabór członków do gmin Drzewce i Wojciechów oraz zobowiązujący NTK do prowadzenia wszelkiej korespondencji i zapisów wyłącznie w języku rosyjskim. "Zarząd obowiązany jest trzymać (gotówkę i korespondencję) w bezpiecznym miejscu, w oddzielnym kufrze, pod dwoma zamkami od których klucze mają się znajdować u dwóch członków Zarządu"- czytamy w statucie. W początkach działalności owym miejscem była apteka Antoniego Ojrzyńskiego, gdzie również odbywały się posiedzenia.
   Na zebraniu ogólnym 16 marca 1904 roku, po pierwszym roku działalności, odnotowano czystą nadwyżkę w kwocie 151 rubli 44 kopiejek. Ten pierwszy rok pokazał jak dużą rolę odgrywa bank kredytowy w środowisku- udzielono wówczas prawie trzystu pożyczek pod budowę i remont domów, zakup ziemi i zwierząt gospodarskich oraz inne zakupy dla przemysłu, rzemiosła i prowadzenia przedsiębiorstw.
   Rozwój i działalność Nałęczowskiego Towarzystwa Kredytowego był pilnie śledzony przez rosyjską policję i władze guberni. W notatkach dotyczących Towarzystwa naczelnik Zarządu Żandarmerii Lubelskiej pisał np.: "Oprócz strony materialnej, zmierzają wyraźnie do jakichś innych celów, zapewne patriotycznych".
   Z inicjatywy NTK, a głównie S. Śliwińskiego, podjęto działania organizacyjne i prawne celem budowy Domu Ludowego w Nałęczowie. Prócz kwot wyasygnowanych przez bank, na budowę domu zbierano datki wśród mieszkańców Nałęczowa i okolicznych ziemian. Jesienią 1906 roku przy Lipowej, na gruncie ofiarowanym przez Franciszka Bagieńskiego za symboliczne 50 rubli, stanął dwupiętrowy Dom Ludowy, zwany "Ludowcem".

   Na zebraniu ogólnym z 5 marca 1906 roku padły dość ważne wnioski. Wśród nich - wprowadzenie do biurowości języka polskiego oraz przeznaczenie całego zysku na budowę w Bochotnicy szkoły z polskim językiem wykładowym i bezpłatną nauką. Zebranie przyjęło jednak uchwałę, w myśl której cały zysk z 1905 roku przeznaczono na budowę własnego gmachu Towarzystwa. Ciekawy i wart odnotowania jest fakt, iż członkinią Towarzystwa w ówczesnym czasie była Faustyna Morzycka- działaczka oświatowa, literatka.
   Kolejne zebranie (dziś nazywa się je walnym) z 1 marca 1907 przyniosło ogromne zmiany, w których widać ingerencję carskich władz. Prezes Rady - Śliwiński - poinformował, że te nakazały skreślenie z listy członków Towarzystwa wszystkich nie mieszkających na terenie jego działania. Na zebraniu tym postanowiono m.in. przeznaczyć część zysku za rok poprzedni na zakup lokalu w Domu Ludowym na biura Towarzystwa. Z kręgu NTK wyszedł też projekt założenia w Nałęczowie spożywczej spółdzielni handlowej. Stowarzyszenie pod nazwą "Oszczędność" zarejestrowano w listopadzie 1907, a na początku 1908 roku otwarto pierwszy sklep na parterze "Ludowca" - tak, tak, funkcjonuje on po dziś dzień!
   Kolejne lata przynosiły kolejne zyski, liczba członków Nałęczowskiego Towarzystwa Kredytowego rosła - w 1911 roku wynosiła już 4500 osób, a obroty sięgały kwoty 1,5 mln. rubli.
   Zebranie ogólne z 1914 roku upoważniło Zarząd do opracowania kosztorysu budowy własnego gmachu, ale projekt ten odłożono na lata - wybuchła wojna. W 1915 roku na zebranie, z 78 wybranych delegatów, stawiło się jedynie 58. Większość z nieobecnych wysłano na front wschodni. Na zebraniu podjęto uchwałę, by zwrócić się do Banku Państwa o kredyt w wysokości 500 tys. rubli na zapomogi dla ludności poszkodowanej w czasie działań wojennych.

   Wojna i pierwsze lata po niej doprowadziły Towarzystwo do groźby bankructwa. Inflacji i kryzysowi gospodarczemu Polski dzielnie stawili czoła nałęczowscy społecznicy, gwarantując za zobowiązania Towarzystwa własnymi wpisami hipotecznymi.
W roku 1922 zmieniono nazwę banku na Spółdzielnia Kredytowa w Nałęczowie. Lata wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933) sprawiły, że kondycja banku znacznie ucierpiała. Po roku 1933 Spółdzielnia Kredytowa w nawiązaniu do swych tradycji społecznikowskich szła swoim dłużnikom na rękę, m.in. obniżając stopy kredytowe, aby mieli szansę spłacenia zaciągniętych kredytów. W roku 1936 udało się przezwyciężyć największy kryzys.
Walne Zgromadzenie z 16 kwietnia 1939 przyniosło istotne decyzje odnoszące się do sytuacji politycznej Polski. Członkowie Spółdzielni Kredytowej podjęli decyzję propagowania wśród mieszkańców Nałęczowa i wszystkich znajomych - idei subskrypcji na Pożyczkę Obrony Przeciwlotniczej. Tego dnia przekazano na Obronę 500 zł, zaś na Fundusz Obrony Narodowej - 250 zł.
W czasie II wojny światowej Spółdzielnia prowadziła swą działalność z przerwami i w ograniczonym zakresie. W roku 1943 przyjęto nowy statut i nazwę: Kasa Spółdzielcza z ograniczoną odpowiedzialnością.

   Rok 1947 przyniósł kolejną zmianę nazwy. Bank Spółdzielczy w Nałęczowie za cel statutowy przyjął wspieranie rozwoju gospodarczego wsi poprzez działalność oszczędnościowo- kredytową oraz krzewienie idei oszczędności w społeczeństwie.
Podczas Walnego Zgromadzenia w 1960 roku podjęto uchwałę o budowie nowej siedziby Banku, a sam gmach oddano do użytku w 1966 roku. W tamtych latach powstała idea konkursu oszczędnościowego, który był ważnym wydarzeniem nie tylko dla Banku, ale i dla całego Nałęczowa. Za przykład podajmy Dni Nałęczowa'73, kiedy to po losowaniu, przed Urzędem Miasta wystąpił uznany już wówczas na całym świecie Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Lubelskiej im. Wandy Kaniorowej.
21 listopada 1986 w Pałacu Małachowskich odbyły się uroczystości jubileuszu 125-lecia spółdzielczości bankowej w Polsce, a gośćmi byli przedstawiciele władz wojewódzkich, państwowych, prezesi banków polskich oraz przedstawiciele władz bankowych z całego świata. Za zasługi dla rozwoju Ziemi Lubelskiej Bank Spółdzielczy w Nałęczowie otrzymał wtedy odznakę "Za zasługi dla Lubelszczyzny".
   Oprócz działalności stricte finansowej Bank Spółdzielczy od wielu już lat wspiera inicjatywy kulturalne w mieście. Ostatnia z imprez w ramach Nałęczowskiej Wiosny Kulturalnej zbiegła się z obchodami 100-lecia istnienia Banku i miała iście jubileuszową oprawę. Nasz krótki felieton - w tym numerze "Gazety".

   Przemiany gospodarcze i ustrojowe przełomu lat '80 i '90 XX wieku sprawiły, że i Bank Spółdzielczy w Nałęczowie musiał ulec reorganizacji. Z wypracowanych do tej pory zysków widać, że świetnie się do tych zmian przystosował. 31 sierpnia 1994 roku prezesem banku został wybrany mgr Grzegorz Bednarczyk - ekonomista, co ciekawe- pierwszy rodowity nałęczowianin.


(na podstawie książki Jerzego Michała Sołdka pt. "Wpisany w dzieje uzdrowiska - 100 lat Banku Spółdzielczego w Nałęczowie" opracował Bogóś)
  • 32_soldek32_soldek
  • 32_statuetka32_statuetka
  • 32_zbiorowe32_zbiorowe
(0 głosów)