Nałęczów - i słusznie - kojarzony jest z powstańcami styczniowymi. Mało kto wie, że nałęczowiacy brali udział w Powstaniu Warszawskim - kilka osób urodzonych w Nałęczowie trafiło później do Warszawy i do powstania, kilka osób odwrotnie - wylądowało po powstaniu (i po niemieckich, a często także po komunistycznych, obozach i więzieniach) w Nałęczowie.
Wszystkim tym żołnierzom Armii Krajowej należy się nasza pamięć. Redakcji udało się zebrać kilka nazwisk nałęczowskich powstańców. Wiadomo, że zginął w powstaniu kapral Stefan Pasztelan „Jeleń”, urodzony w 1905 roku w Nałęczowie. Walczył w 1 kompanii „Ambrozja” batalionu „Zaremba-Piorun”. Zginął w Śródmieściu Południowym.
Spośród tych, którzy przeżyli powstania, najbardziej znany w Nałęczowie był niewątpliwie Jarosław Olejnicki, powstaniec warszawski urodzony w 1923 roku w Łucku na Wołyniu i osiadły po wojnie w Nałęczowie, gdzie zmarł w 1988 roku. W konspiracji od 1939, w powstaniu walczył jako strzelec „Jol”, w 2. kompanii legendarnego batalionu „Parasol”. Przeszedł cały szlak bojowy, od Woli do okrążonej Starówki, skąd kanałami prze- szedł do Śródmieścia, i wraz z oddziałem został wysłany na pomoc ginącemu przyczółkowi na Górnym Czerniakowie. Ocalał, ponieważ po upadku Czerniakowa przepłynął na wschodnią stronę Wisły. Po wojnie w Nałęczowie, znany jako malarz i przewodniczący Towarzystwa Przyjaciół Nałęczowa.
Wśród biogramów przygotowanych przez Muzeum Powstania Warszawskiego jest też notka dotycząca podporucznika Antoniego Koralewskiego ps. „Kucharski”. Koralewski urodził się w Nałęczowie w 1923 roku, nie mamy jednak pewności czy chodzi o nasz Nałęczów (miejscowość o tej samej nazwie leży również w kieleckim). Podporucznik walczył na Żoliborzu w plutonie przeciwlotniczym 566, zmarł w 1985 w Warszawie.
W tym zestawieniu nie mogło zabraknąć kobiet. Jako sanitariuszki walczyły w powstaniu, w batalionie „Lecha Grzybowskiego” w zgrupowanie „Chrobry II” na terenie Śródmieścia Północnego siostry Śliwickie: Janina PS „Agnieszka”, „Alicja” oraz Michalina Śliwicka (1908-1981)
„Maria I”. Obie przeżyły powstanie i obóz jeniecki, a po wojnie, choć pochodziły z Lublina, osiedliły się w Nałęczowie, w letnim domku rodziców pod wzgórzem Jabłuszko. Obie pracowały przez długi czas jako bibliotekarki w uzdrowisku.
Jedynym (o ile się orientujemy) żyjącym kombatantem powstania warszawskiego jest Jerzy Filipowicz „Filip”, urodzony w 1927 w Warszawie. Trafił do powstania, do plutonu 206 zgrupowania Żaglowiec na Żoliborzu, wziął udział m.in. w krwawym natarciu w rejonie Dworca Gdańskiego. Strzelec „Filip” uniknął obozu jenieckiego po kapitulacji, ale po wojnie aresztowany przez UB. Osiadł w Nałęczowie w latach 80.
Zdajemy sobie sprawę, że ta próba zestawienia nałęczowskich kombatantów powstania warszawskiego jest prawie na pewno niepełna. Czytelników, którzy mogliby podzielić się z nami kolejnymi informacjami na ten temat, prosimy o kontakt z redakcją GN.